Kurk, kunststof of schroefdop?

Hoe een fles wijn af te sluiten? Is een kurk beter of een schroefdop? Die discussie is niet zo zwart-wit als hij lijkt. Traditioneel gezien worden wijnflessen afgesloten met een kurk. Maar kurken en de alternatieven voor kurk zijn bijna gelijk zijn wat betreft hun vermogen om wijn te bewaren en rijpen.

Al sinds de jaren 1400 worden kurken gebruikt om wijnflessen af te sluiten. Waarom?Omdat kurk een van de weinige natuurlijke producten is die buigzaam genoeg is om de inhoud in een glazen fles te houden. (Het was in diezelfde jaren 1400 dat glazen flessen steeds populairder werden om wijn in te bewaren.) Ook zorgden kurken ervoor dat de wijn kon ‘ademen’. Tegenwoordig kan dat ook geregeld worden met kurkalternatieven. En tegenwoordig kun je schroefdoppen kopen met berekende niveaus van ‘zuurstofopname’. De ouderwetse kurk is juist het meest variabel qua zuurstofopname.

Laten we eens dieper ingaan op de afsluitingen van een wijnfles en de verschillen tussen kurken.

Natuurlijke kurk

Dit is de traditionele kurk die wordt gewonnen uit de schors van de kurkeik. Natuurlijke kurken worden veel gebruikt voor het afsluiten van betere wijnen: wijnen met bewaarpotentieel. Ze bieden een goede afdichting en laten een zeer kleine hoeveelheid zuurstof door, waardoor de wijn kan rijpen. Daarnaast zijn 100% natuurlijke kurken een van de enige opties die een echt duurzaam zijn. In de Bourgogne zie je dit type kurk veel, want vanwege hun hoge prijskaartje zijn de meeste voorbehouden aan de duurdere wijnen. De wijnmaker zet vaak de naam en/of wapen van het domein op de kurk en soms ook het oogstjaar.

Technische – of samengeperste – kurk

Technische kurken zijn gemaakt van fijngemalen kurkdeeltjes die worden samengeperst tot een kurk. Deze kurken zijn populair omdat ze goedkoper zijn dan natuurlijke kurken en minder vatbaar zijn voor afwijkingen. Technische kurken bieden ook een goede afdichting en laten een gecontroleerde hoeveelheid zuurstof door. Ook dit type kurk wordt in de Bourgogne veel gebruikt. Technische kurken zijn goedkoper dan natuurkurken.

Samengestelde kurk

Deze kurken bestaan grotendeels uit samengeperste kurkkorrels, maar hebben boven- en onderaan een schijfje van natuurkurk. De samengestelde kurken zijn goedkoper dan natuurkurken, en duurder dan technische kurken. Ze worden gebruikt, maar (nog) niet op grote schaal.

Kunststof kurk

Een kurk die eruitziet als natuurkurk maar van kunststof is. Een kunststof kurk brokkelt niet af en kan ook geen smaak afgeven. Maar toch wordt dit type kurk als erg goedkoop beschouwd. Vooral goedkopere rosés beschikken nogal eens over een dergelijke afsluiting. Kunststof kurken zijn eigenlijk een goede oplossing voor wijnen die een jaar of wellicht maximaal twee tot drie jaar bewaard kunnen worden. De schroefdop sluit namelijk hermetisch af. In de Bourgogne zal je ze niet snel zien. Kunststof kurken ogen niet alleen goedkoop, ze zijn het ook.

Schroefdop

Deze afsluiting mag niet ontbreken. Er wordt nogal eens lacherig over gedaan, maar tegelijkertijd begrijp iedereen het praktisch nut. Deze metalen doppen zorgen voor een uitstekende afdichting en voorkomen oxidatie en kurkafwijkingen. Schroefdoppen zijn goedkoop en worden veel gebruikt voor wijnen die jong gedronken worden en niet bedoeld zijn om langdurig te bewaren. In de Bourgogne leek de schroefdop even aan terrein te winnen. Zo werd er in Chablis – ook door grotere producenten – kortstondig mee geëxperimenteerd. Maar het was geen lang leven beschoren. De schroefdop zie je eigenlijk gewoon niet in de Bourgogne.

De keuze voor een soort kurk is dus meestal afhankelijk van de kwaliteit van de wijn en het beoogde bewaarpotentieel van de wijn. Hoogwaardige en lang te bewaren wijnen worden meestal afgesloten met natuurlijke kurken. Wijnmakers zijn naast alternatieven voor kurken ook op zoek naar alternatieven voor glazen flessen. Die zijn zwaar en lastig te recyclen. De wijnen die afgesloten worden met een kunststof kurk kunnen ook gemakkelijk worden aangeboden in polyethyleen, blikjes of zelfs dozen. Dat heeft geen invloed op de smaak en is veel lichter, wat de koolstofuitstoot tijdens het transport vermindert.