Voor wie zich verdiept in de Bourgogne – met zijn eeuwenoude wijngaarden en lappendeken van percelen – zijn termen als lieu-dit en climat haast onvermijdelijk. Ze duiken op op etiketten, in gesprekken met wijnmakers en tijdens het doorspitten van wijnkaarten. Maar wat betekenen ze nu precies, en vooral: wat is het verschil?
Wat is een lieu-dit?
Een lieu-dit (meervoud: lieux-dits) is letterlijk vertaald een “genoemde plaats”. In de Bourgogne verwijst het naar een specifiek stukje grond met een traditionele, vaak eeuwenoude, naam. Het kan een kleine heuvel zijn, een vallei, een wijngaard met een bepaalde vorm of ligging – kortom, een geografische aanduiding die historisch is ontstaan en lokaal erkend wordt.
Een lieu-dit hoeft geen officiële classificatie te hebben. Het kan gaan om een stuk grond binnen een grotere appellatie of zelfs binnen een geclassificeerde wijngaard. Veel Bourgondische etiketten (zeker in Chablis en de Côte de Nuits) vermelden het lieu-dit om de ‘extra’ herkomst te benadrukken.
Bekende voorbeelden van lieux-dits
- Les Clos in Chablis – de beroemdste lieu-dit van de streek, ook geclassificeerd als Grand Cru.
- Les Amoureuses in Chambolle-Musigny – officieel een Premier Cru, maar als lieu-dit bijna even begeerd als een Grand Cru.
- Clos de la Roche – een Grand Cru lieu-dit in Morey-Saint-Denis, waarvan de naam ook meteen het hele Grand Cru-perceel vormt.
En wat is dan een climat?
Een climat is een term die uniek is voor de Bourgogne en veel verder gaat dan enkel topografie of naamgeving. Een climat is een officieel erkend stukje wijngaard met specifieke terroirkenmerken: bodemtype, ligging, microklimaat, geschiedenis en menselijke invloed (hoewel over deze laatste de nodige discussie bestaat). Deze indeling is uniek in de wijnwereld en staat centraal in de Bourgogne filosofie van “herkomst boven alles”.
In feite kan een climat een lieu-dit zijn, maar niet elke lieu-dit is een climat. In de praktijk overlappen de termen soms, wat de verwarring voedt. Maar er is één duidelijk verschil: climats zijn officieel erkend en maken deel uit van het classificatiesysteem van de Bourgogne.
Beroemde climats (die vaak ook lieux-dits zijn)
- Le Montrachet – een van de beroemdste Grand Cru climats, tussen Puligny en Chassagne.
- La Tâche – monopole Grand Cru van Domaine de la Romanée-Conti.
- Clos des Lambrays – een ommuurde wijngaard in Morey-Saint-Denis, erkend als climat én Grand Cru.
In 2015 zijn de climats van de Bourgogne zelfs opgenomen op de Werelderfgoedlijst van UNESCO – een erkenning van de unieke relatie tussen mens, natuur en wijnbouw in deze regio.
Hoe zit het dan op het etiket?
Op etiketten zien we dan soms de naam van een climat of lieu-dit, soms beiden. Bijvoorbeeld:
Puligny-Montrachet 1er Cru “Les Folatières”
→ Puligny-Montrachet is de appellatie, 1er Cru is de classificatie, en Les Folatières is het climat (dat ook als lieu-dit bekend is).
Bij Village-wijnen wordt soms het lieu-dit vermeld om de herkomst te specificeren, bijvoorbeeld:
Meursault “Les Narvaux”
→ Geen Premier Cru, maar de naam van het perceel (een lieu-dit) wordt toegevoegd voor extra nuance.
Waarom is dit belangrijk?
Voor de liefhebber is het verschil tussen een lieu-dit en een climat geen semantisch spelletje. Het vertelt iets over het niveau van detail waarop Bourgogne wijnen begrepen en gemaakt worden. Het toont ook aan hoeveel belang men hier hecht aan de wisselwerking tussen mens, natuur en geschiedenis.
Wie zich verdiept in de climats en lieux-dits ontdekt een Bourgogne die verder gaat dan alleen de bekende namen. Je leert bijvoorbeeld waarom “Les Saint-Georges” in Nuits-Saint-Georges al decennia wordt voorgedragen als mogelijke Grand Cru, of waarom sommige Premier Crus (zoals “Clos Saint-Jacques” in Gevrey-Chambertin) meer kosten dan sommige Grand Crus.